Hướng dẫn chi tiết cách đọc thông số vòng bi

Khi có nhu cầu sử dụng vòng bi, chúng ta thấy được các thông số ghi trên vòng bi. Các thông số ghi tên vòng bi là một dãy các chữ cái và con số mà ở đó cho biết các thông tin về: kiểu vòng bi, kích thước bao, kích thước, độ chính xác, độ hở bên trong và các thông số kỹ thuật liên quan khác…Vậy, hiểu các thông số này như thế nào cho đúng? xin mời các bạn đọc bài viết sau:

Vòng bi là gì?

Vòng bi hay còn gọi là bạc đạn chỉ là tên gọi của các loại ổ lăn , để phân biệt với “bạc dầu” (là loại ổ trượt) . Sở dĩ có tên gọi như vậy là vì bên trong các ổ trượt này có các “cục đạn” (hình cầu hoặc hình trụ thằng hoặc trụ côn) nhằm tạo ma sát lăn cho ổ trượt . Ma sát lăn này có độ lớn nhỏ hơn nhiều (và chế độ bôi trơn cũng dễ dàng hơn nhiều) so với ổ trượt . Việc hư vòng bi (bạc đạn) , nếu không được thay thế sẽ làm hỏng các bộ phận liên quan như làm xe nặng hơn, làm hỏng mòn trục hoặc có thể làm hỏng nồi vòng bi.

Cấu tạo của vòng bi.

Vòng bi được cấu tạo bởi các bộ phận chính sau:

– Vòng trong (inner ring)

– Vòng ngoài (outer ring)

– Con lăn (Ballroller)

– Vòng cách (Cagelretainer)

Vòng cách:

– Thường được chế tạo bằng thép cứng, hoặc thép hợp kim

– Vòng cách giúp giữ các con lăn cách nhau một khoảng cố định, và cố định vị trí giữa các con lăn với nhau, đảm bảo việc hoạt động của con lăn và giảm số lượng con lăn trên 1 vòng bi.

Vòng trong & vòng ngoài:

– Được cấu tạo có rãnh, vòng trong được lắp với ngõng trục, vòng ngoài được lắp với gối trục của vỏ máy, hoặc thân máy,…

Con lăn:

– Con lăn sử dụng có thể là bi hoặc đũa được lắp trên rãnh lăn, các rãnh này có tác dụng làm giảm bớt ứng suất tiếp xúc của các con lăn, và hạn chế con lăn tiếp xúc dọc trục.

– Vật liệu chế tạo con lăn này phụ thuộc vào tải trọng của vòng bi, tuy nhiên thành phần đặc trưng để chế tạo các con lăn này là thép carbon có chứa một lượng crom, và mangan nhất định.

Ứng dụng vòng bi:

Ngành công nghiệp nặng:

Đặc điểm của vòng bi  trong ngành công nghiệp nặng là có kích cỡ lớn nên phải có khả năng chịu lực và nhiệt lớn để đạt được độ bền nhất định. Vòng bi có kích cỡ lớn giữ vai trò giúp vận tốc quay của các máy trong xây dựng và trong khai thác duy trì được tốc độ quay lớn. Hơn nữa nó còn là bộ phận chịu lực và sức ép từ môi trường khắc nghiệt xung quanh như thời tiết nóng bức hoặc hạ quá thấp khi ở dưới đất.

Với sự xuất hiện của vòng bi công nghiệp, ngành công nghiệp nặng trở nên nhẹ nhàng hơn sự giúp đỡ của máy móc vận chuyển và thực hiện các công việc đòi hỏi kĩ thuật và sự hỗ trợ như máy khoan đá, máy cẩu đất, máy khai thác than, băng tải cao su, băng tải vận chuyển…

Ngành công nghiệp nhẹ:

Ngành công nghiệp nhẹ phổ biến với các ngành như sản xuất dược phẩm, thực phẩm, ngành may mặc và ngành sản xuất các sản phẩm theo công nghệ dây chuyền. Tất cả những máy móc trong ngành này đều cần đến vòng bi bạc đạn, vì bộ phận này giúp cấu tạo nên thiết bị xoay, chuyển động trơn tru

Ma sát trong quá trình quay dây chuyền là điều không thể tránh khỏi, tuy nhiên khi có sự xuất hiện của vòng bi thì vấn đề này được giảm bớt đi rất nhiều. Đồng thời khi ma sát giảm thì tuổi thọ của máy cũng sẽ kéo dài hơn nhiều lần, hiệu suất công việc cũng tăng nhanh do không có lực cản trong quá trình vận hành sản xuất.

Ngành tiêu dùng:

Ứng dụng vòng bi cũng được sử dụng trong các thiết bị tiêu dùng hằng ngày như quạt máy, ô tô, máy khoan…Trọng lượng nhẹ giúp đảm bảo máy móc không chịu nhiều lực cản, ngoài ra còn khiến máy móc trong sử dụng hàng ngày không quá nặng nề vì cấu tạo phức tạp. Ngày nay vòng bi có trọng lượng nhẹ nổi bật là loại vòng bi gốm với thiết kế rất sáng tạo và ưu điểm nổi bật, cách điện tốt nên phù hợp với những sản phẩm tiêu dùng hàng ngày trong gia đình bạn.

Phân loại vòng bi

Hiện nay trên thị trường đang có rất nhiều loại vòng bi và các loại vòng bi này được phân loại theo những cách sau:

• Phân loại theo hình dạng con lăn
• Dựa theo khả năng chịu tải trọng của các vòng bi
• Phân loại dựa theo số dãy con lăn lắp trong vòng bi
• Phân loại theo kích thước vòng bi
• Dựa theo khả năng tự lựa của mỗi vòng bi

Dựa theo hình dạng con lăn

• Ổ bi
• Ổ đũa trụ ngắn, và ổ đũa trụ dài
• Ổ đũa côn
• Ổ đũa hình trống có đối xứng hoặc không đối xứng
• Ổ đũa kim
• Ổ đũa xoắn

Phân loại theo khả năng chịu tải trọng chúng ta có các loại vòng bi sau:

• Ổ đỡ: là loại vòng bi chỉ chịu tải trọng hướng tâm và một phần lực dọc trục, hoặc nó chỉ chịu được tải trọng hướng tâm
• Ổ đỡ chặn: Đây là loại vòng bi có khả năng chịu tải trọng hướng tâm và lực dọc trục rất tốt
• Ổ chặn đỡ: Là loại vòng vi chỉ có khả năng chịu tải trọng dọc trục, đồng thời chịu một phần tải trọng hướng tâm
• Ổ chặn: Là loại vòng bi chỉ có khả năng chịu tải trọng dọc trục

Phân theo số dãy con lăn

• Vòng bi một dãy
• Vòng bi hai dãy
• Vòng bi bốn dãy

Phân loại theo kích thước vòng bi

• Vòng bi siêu nhẹ
• Vòng bi đặc biệt nhẹ
• Vòng bi nhẹ
• Vòng bi nhẹ rộng
• Vòng bi trung
• Vòng bi trung rộng
• Vòng bi nặng

Phân loại theo khả năng tự lựa

• Vòng bi có khả năng tự lựa
• Vòng bi không có khả năng tự lựa

Một số vòng bi công nghiệp phổ biến

Có rất nhiều loại vòng bi trên thị trường hiện nay, tuy nhiên mỗi loại vòng bi được ứng dụng vào việc chế tạo các loại máy riêng biệt. Dưới đây là một số loại vòng bi được sử dụng phổ biến

Vòng bi cầu 1 dãy:

• Vòng bi cầu 1 dãy có kết cấu đơn giản và không thể tách rời nhau
• Vòng bi cầu 1 dãy có 3 loại: dạng trần, dạng nắp che một bên hoặc dạng nắp che cả hai bên.
• Ưu điểm của vòng bi cầu 1 dãy là khả năng chạy êm, có ma sát thấp, phù hợp đối với các chi tiết máy có tốc độ hoạt động cao.
• Có khả năng truyền tải lực xuyên tâm và trục
• Sử dụng phổ biến trong các chi tiết có độ nghiêng thấp

Vòng bi côn:

• Là loại vòng bi có thiết kế chịu tải trọng hỗn hợp, và có tỷ số giữa “khả năng chịu tải/tiết diện cắt” rất lớn.
• Vòng bi có cấu tạo gồm hai bộ phận chính là cụm vòng trong và vòng ngoài, 2 cụm này có thể tách rời ra được. Tuy nhiên vành trong và bi đũa của nó không thể tách rời được gọi là “côn”, và vành ngoài được gọi là “chén”.
• Vòng bi côn được thiết có khả năng chịu độ lệch trục tốt và có tuổi thọ làm việc cao, độ tin cậy lớn. Ngoài ra vòng bi côn còn được thiết kế có độ chính xác làm việc cao, có ngẫu lực ma sát thấp.

Vòng bi tang trống tự lựa:

– Đây là loại vòng bi có cấu tạo bao gồm hai hàng con lăn có hình tang trống được lắp đối xứng nhau, chúng có thể tự sắp xếp thẳng hàng bên trong rãnh lăn có biên dạng hình cầu của vòng ngoài. Với thiết kế như này sẽ tạo ra sự bù trừ không đồng trục của gối đỡ và trụ, khi đó cácvòng bi – bạc đạn này có thể làm việc tốt trong tình trạng không đồng trục ở mức độ cao.

– Ưu điểm của vòng bi tang trống tự lựa: Có độ chắc chắn cao, hoạt động bền bỉ, độ tin cậy cao, tuổi thọ lớn, và có thể làm việc trong môi trường rung lắc, hay điều kiện môi trường khắc nghiệt.

Vòng bi cầu chặn trục:

– Có cấu tạo gồm một vòng ngoài, một vòng trong, hệ thống các con lăn và vòng cách

– Chỉ chịu được tải dọc trục theo một hướng nhất định

– Vòng bi cầu chặn trục nhỏ có vòng cách được làm bằng thép dập, còn đối với loại vòng bi cầu chặn lớn thì vòng cách được làm bằng đồng thau đúc nguyên khối.